(16)
Pisząc o Żydach w Łodzi nie sposób pominąć historii przedmieścia o nazwie Bałuty.
Powstanie wsi Bałuty datowane jest na połowę XV wieku. W 1616 należała do St. Tarnowskiego a od XVIII właścicielowi zostali Karnkowscy W 1848 roku właścicielką była Maria z Karnkowskich Zawiszyna, a po jej śmierci w 1853 r. odziedziczył je August Zawisza. Tenże August obserwując błyskawiczny wzrost prywatnych miast fabrycznych (Konstantynowa, Aleksandrowa, Ozorkowa i Łodzi) postanowił także na swojej ziemi założyć osadę fabryczną. przeznaczył na ten cel 408 morgów swej ziemi na północ od granic Łodzi. W jego imieniu działał Maciej Jarmoliński, nadleśny lasów państwowych, który zawarł umowę- akt kolonizacyjny z dwoma żydowskim kupcami - Ickiem Bławutem i Ickiem Birenzweigiem - na założenie osady o nazwie Nowe Bałuty.
Wymienieni raźno zabrali się do dzieła, trzeba jednak zaznaczyć, że w toku parcelacji dóbr nie przestrzegano sporządzonych przez geometrów planów i szczegółowych pomiarów terenu, zapominano o określaniu detali transakcji co doprowadziło wkrótce do konfliktów i nieporozumień, sądy miały mnóstwo zajęcia. W końcu Zawisza postanowił sądownie rozstać się z plenipotentami. Skład narodowościowy nabywców był następujący: 51 rodzin chrześcijańskich i 44 żydowskich. Drugi etap kolonizacji Bałut z lat 1884-87 został już przeprowadzony przez Artura i Augusta Zawiszów.
Początkowo osada fabryczna Nowe Bałuty miała charakter rzemieślniczo-handlowy. Dopiero z czasem stała się dzielnicą proletariatu.
Pod względem prawnym Nowe Bałuty były wsią. Chyba największą wsią na świecie - w szczytowym okresie liczyła ona 100.000 mieszkańców. Została połączona formalnie z Łodzią dopiero podczas okupacji niemieckiej w 1915 roku.
Ciekawostki:
1. Historia kolonizacji Bałut została wykorzystana prze I.J. Singera w jego powieści \\\"Bracia Aszkenazy\\\"
2. Istnieje w Łodzi (oczywiście na Bałutach) ulica Zawiszy. Niezorientowani sądzą, że to na cześć bohatera spod Grunwaldu Zawiszy Czarnego. Błąd - upamiętnia ona rodzinę Zawiszów, byłych właścicieli Bałut, którzy przeprowadzili ich kolonizację.
3. A oto jeszcze jeden krzyż graniczny między Łodzią a Bałutami - dziś nie istniejący https://fotopolska.eu/13691,foto.html
Korzystałem ze \\\"Spacerownika Łódź Żydowska\\\"
marek45 2016-06-06
Bardzo często przechodząc obok takich miejsc nie zdajemy sobie sprawy jaka wiąże się z nimi historia . Bardzo ciekawy opis !
Pozdrawiam Cię serdecznie !
styna48 2016-06-06
Zaciekawiasz bardzo , tak na co dzień nie uświadamiamy sobie ileż historii za nami .
wydra73 2016-06-07
Któż by się domyślił ,zwłaszcza jeżeli wmurowany. Ciekawe.
Nowe Bałuty były super wsią a teraz podobno najliczniejszą wsią w Polsce są Kozy koło Bielska.
orioli 2016-06-07
Re: dudi naraził mi się potężnie. Wybrałam się na łąkę, do wiadomej wierzby, bo tam urządził sobie mieszkanko. Zasiadłam dyskretnie w krzakach, narażając się na ataki komarów i kleszczy. Czekałam wieki całe, kręcąc szyją na wszystkie strony (do dziś mnie boli), ale żaden z ptaków nie raczył zaszczycić mnie obecnością. W końcu wylazłam z tych chaszczy i smętnie powlokłam się do samochodu. Zdążyłam tylko poskładać sprzęt, otrzepać się porządnie, wyjąć na pocieszenie kanapkę i herbatę, no i o mało nie udławiłam się. Dudek siedział na wymarzonej gałęzi w blasku zachodzącego słońca. Mogłam to ocenić tylko przez lornetkę. Jeśli chcesz obejrzeć łotra, zajrzyj do Enigmy. Ona była bardziej cierpliwa.
bajka1 2016-06-08
A mnie ona bardzo się podoba, a wiedza Twoja, Wojcieszku jest ogromna. Pięknie znasz swoje miasto i bardzo ciekawie przekazujesz jego historię nam...dzięki. Pozdrawiam Cię bardzo serdecznie :)
