"Kresy kresów - nieznane historie. Świat, którzy przeminął".
Wystawa w Centrum Wystawienniczo - Regionalne Dolnej Wisły w Tczewie ( wrzesień 2011 r.)

Wystawa to hołd złożony Polakom, którzy przeszli tragedię zsyłek - wyjaśnia Alicja Gajewska, dyrektor Centrum Wystawienniczo Regionalnego Dolnej Wisły.

Otwarciu wystawy towarzyszyły wspomnienia Pani Ireny Ukleji - przewodniczącej Związku Sybiraków w Starogardzie Gdańskim.
Irena Ukleja w oparciu o własne przeżycia opowiedziała historię wywózek z Kresów na Sybir, przedstawiła problemy, z jakimi musiała się borykać na nowym terenie, a także o patriotyzmie zesłanych i ich powrocie do Polski.
Na wystawie można zapoznać się z poezją Sybiraków, lokalnie wydawaną w Kazachstanie gazetą "Głos Polski" oraz z prywatnymi pamiątkami Ireny Ukleji. (informacja tcz.pl)

Tysiące wywiezionych
W ramach czterech masowych deportacji ludności polskiej w latach 1939 – 1941, zamieszkałej na terenie wschodnich województw II RP, w głąb ZSRR wywieziono ok. 320 tys. osób. Wywożono przede wszystkim rodziny „wrogów ustroju”: urzędników państwowych, wojskowych, policjantów, służby więziennej, nauczycieli, działaczy społecznych, kupców, przemysłowców i bankierów, oraz rodziny osób aresztowanych dotychczas przez NKWD i zatrzymanych przy nielegalnej próbie przekroczenia granicy niemiecko – radzieckiej. Do tego doliczyć należy ok. 155 tys. osadzonych w więzieniach, skazanych i zesłanych do obozów pracy przymusowej, jeńców wojennych, młodzież wcieloną do Armii Czerwonej i „strojbatalionów” (grup budowlanych), oraz wszystkich wywiezionych przymusowo do pracy w radzieckich fabrykach i kopalniach. (źródło: Wikipedia)


"Na kazachskim stepie
Ojciec Ireny Ukleji był oficerem Wojska Polskiego. Mieszkali w Stanisławowie (obecnie Iwano – Frankiwsk na Ukrainie).
- W 120 tys. mieście Polaków było tylko 27 tys., ale wszystkie narodowości żyły ze sobą w zgodzie – wspomina Irena Ukleja. - Rok 1939 przekreślił moje piękne dzieciństwo. Tata został aresztowany, a przed Gwiazdką wywieziony do obozu w Kozielsku. Na szczęście ominął go los innych polskich oficerów z tego obozu, rozstrzelanych w Katyniu. Po procesie w Moskwie został skazany na 15 lat łagru.
13 kwietnia 1940 r. w drzwi domu załomotały kolby karabinów. Czerwonoarmiści nakazali w kilka minut opuścić mieszkanie, niczego ze sobą nie zabierając.
- Mama zemdlała – opowiada pani Irena. - Na dworcu już czekały na nas wagony. W jednym miało jechać 50 osób. Wieźli nas tylko nocą, a do jedzenia dostawaliśmy raz dziennie kaszę ugotowaną z solonymi śledziami. Ciągle pytaliśmy mamy, kiedy dostaniemy wodę do picia. Ludzie umierali podczas jazdy. Jedną z ofiar trudnych warunków była matka siedmiorga dzieci. Jej ciało wyrzucono z pociągu. Te dzieci jechały potem całkiem same.
Irena Ukleja wraz z mamą, siostrą i bratem po miesiącu jazdy trafiły do Kazachstanu. Pierwsze trzy noce spędziły na stepie, pod gołym niebem. Dookoła wyły wilki. Dopiero dzięki pomocy pewnej Rosjanki zamieszkali w ziemiance, domu zbudowanym z cegieł zrobionych z gliny wymieszanej ze słomą. W piecu palono wyschniętym krowim łajnem.
- W Rosji nie brakowało ludzi, którzy nam współczuli – mówiła Irena Ukleja. - Pamiętam starszego pana, który za rewolucji walczył po stronie „czerwonych”. Z kolei jego brat był „biały”, więc zabił go siekierą. Potem tego bardzo żałował. Czwórka jego synów zginęła na froncie. Do Kazachstanu przyjechały z nami dwie hrabiny z Lwowa. Otruł je później arszenikiem radziecki weterynarz, bo myślał, że w swoich kuferkach przywiezionych z Polski trzymają jakieś kosztowności." (cytat z portalpomorza.pl:
https://www.portalpomorza.pl/aktualnosci/9/16856)