WILNO-PONARY

Skazańcy po przekroczeniu bramy byli zmuszani do rozbierania się do naga, a ich ubrania były przeszukiwane przez oprawców; Żydzi zabierali z sobą najcenniejsze rzeczy, ponieważ byli kłamliwie informowani o rzekomym kierowaniu ich na przymusowe roboty. Polacy zaś, przywożeni z piwnic gestapo i z przepełnionych cel więzienia na Łukiszkach, byli maltretowani jeszcze nad dołem w celu wymuszenia zeznań po bezskutecznych obietnicach darowania życia.

Kiedy doły wypełniły się już ponad wszelką miarę, a fetor rozkładających się ciał stał się niemożliwy do zniesienia, zarządzono ich palenie. W tym celu wyodrębniono 80-osobową grupę Żydów i Rosjan, umieszczając ją w głębokim dole, do którego schodziło się po drabinie wciąganej od góry przez wartowników. Od grudnia 1943 r. do kwietnia 1944 r. spalono ok. 60 tysięcy zwłok. Trzynaście osób z tej grupy uszło z życiem podczas ucieczki przez zrobiony w tajemnicy podkop. One to po wojnie składały zeznania przed komisją do badania zbrodni ponarskiej.