Choroszcz

Letnia Rezydencja Jana Klemensa Branickiego - Muzeum Wnętrz Pałacowych
Choroska rezydencja rozwijana była wieloetapowo - pierwotny pałacyk wzniesiono prawdopodobnie w latach 1725-30 na sztucznej wyspie oblanej wodami kanałów. Postawiony na podmokłym gruncie budynek szybko niszczał i w 1757 r. Branicki zarządził jego rozbiórkę i wzniesienie na tym samym miejscu niemal identycznego. Ponieważ pałacyk był niewielki - liczył tylko 22 pomieszczenia i nie zapewniał wygody licznym gościom, rozpoczęto też budowę najpierw dwóch niewielkich pawilonów gościnnych, a następnie w latach 1760-63 wybudowano dwie oficyny: gościnną z wygodnymi apartamentami oraz kuchenną mieszczącą między innymi jadalnię. Całe założenie uzupełniały dwa budyneczki u wjazdu na dziedziniec pałacowy: kordegarda i domek gospodarza pałacowego.
Letnią rezydencję Jana Klemensa odwiedziło wielu polityków, dyplomatów i artystów tamtej epoki. Wraz z licznym dworem polował tu król August III, w Choroszczy gościł też inny monarcha, Stanisław August, brat hetmanowej - Izabeli z Poniatowskich. Przybyłych gości gospodarz podejmował z iście wielkopańskim przepychem, który zdumiewał nawet przywykłego do luksusu dworu wersalskiego ambasadora francuskiego. Huczne zabawy i życie choroskiej rezydencji opisali w swych powieściach bracia Kraszewscy - Józef Ignacy w "Grzechach hetmańskich" i Kajetan w "Bartochowskim".
Niestety czasy świetności rezydencji nie trwały długo, a po bezpotomnej śmierci obydwojga Branickich przechodziła ona zmienne koleje losu. Przełomową datą był rok 1840, kiedy to podupadłą posiadłość wydzierżawił Christian August Moes na potrzeby fabryki włókienniczej. Wyburzono niektóre z zabudowań gospodarczych postawiono nowe a sam pałac gruntownie przebudowano. Również park zmienił swoje oblicze.
Działania wojenne 1915 r. zniszczyły pałac, pawilony, oficyny i częściowo regularnie rozlokowane budynki fabryczne. Dopiero w latach sześćdziesiątych rozpoczęto odbudowę pałacu w oparciu o XVIII- wieczne rysunki pomiarowe, przedstawiające widoki elewacji i rzuty poziome obydwu kondygnacji. Trwały też prace porządkowe w parku, które miały na celu odtworzenie autentycznego układu alejek i kanałów. Po zakończeniu prac budowlanych w zrekonstruowanych z dbałością o szczegóły pomieszczeniach znalazło siedzibę Muzeum Wnętrz Pałacowych.