Wigry

Pokamedulski zespół na Półwyspie Klasztornym
"Klasztor na wyspie" - tak powszechnie nazywany jest pokamedulski zespół na Półwyspie Klasztornym. To, co dziś jest półwyspem, przed wiekami było bezludną wyspą, czasem tylko odwiedzaną przez jaćwieskich myśliwych i rybaków.
Nieco później, już pod koniec XIV wieku, okolice te upodobali sobie wielcy książęta litewscy i królowie polscy: Witold i Jagiełło. Kronikarz Jan Długosz wspomina, że w 1418 roku Władysław Jagiełło, po spędzeniu świąt Bożego Narodzenia w Trokach, "wybrał się na teren łowów zwany Wingri, za Niemnem położony". Nie była to zapewne ani pierwsza, ani ostatnia wyprawa łowiecka.
Najprawdopodobniej Witold bądź Jagiełło na wyspie zbudował pierwszy drewniany dwór myśliwski, w którym zatrzymywali się na wypoczynek w czasie polowań. Jaćwingowie, nazywani Wingranami, zostali przesiedleni w inne miejsca. Tak powstały wsie Wigrańce k. Sejn, Wingreny w gminie Szypliszki i Wingreny na Litwie. To ślady po jaćwieskim rodzie Wingranów.
Taki stan rzeczy utrzymał się aż do drugiej połowy XVII stulecia
Jan II Kazimierz - po "potopie" - postanowił wypełnić swoje śluby lwowskie i przekazał aktem z 6 stycznia 1667 roku Jezioro Wigierskie wraz z otaczającą puszczą, zakonowi kamedułów. W rok później nastąpiła ich uroczysta introdukcja (wprowadzenie) na Wigry.
Początkowo zakonnicy zamieszkali we dworze i drewnianych zabudowaniach. W 1671r. olbrzymi pożar strawił drewniane zabudowania na wyspie, w 1694 r. przystąpili więc kameduli do budowy dużego zespołu klasztornego z kościołem i budynkami gospodarczymi z materiału ogniotrwałego - z cegły. Najpewniej projekty całego założenia architektonicznego opracował włoski architekt Piotr Putini.
Wyspę połączono groblą z lądem, podwyższono i uregulowano. Na dwu tarasach (niższym, na wysokości 11m, i wyższym, na wys. 16m nad lustrem wody) zabezpieczonych murami oporowymi wzniesiono budowle z cegły: kościół, 12 eremów czyli domów pustelniczych, refektarz, kaplicę kanclerską zwaną też domem królewskim, wieżę zegarową, dom furtiana, dom gościnny dla świeckich osób, oraz pomieszczenia gospodarcze i piwniczne. Na zachodnim krańcu wyspy założono sad i ogród botaniczny, a w części południowej zwierzyniec. Stworzono również staw rybny w zatoce jeziora.
Przeciw kamedułom były prowadzone wieloletnie procesy, które spowodowały odebranie im części ziemi (w pierwszej połowie XVIII w.). Pomimo tego dobra zakonu obejmowały 300 kilometrów kwadratowych gruntów ornych, leśnych i jezior, 56 wsi, 11 folwarków i miasto Suwałki.
Po trzecim rozbiorze w 1796r. władze pruskie w 1800 roku dokonały konfiskaty olbrzymich dóbr kamedułów i.kasaty klasztoru. Zakonnicy musieli przenieść się na Bielany pod Warszawą. W tym też roku zostało utworzone biskupstwo wigierskie z siedzibą w zespole pokamedulskim. W 23 lata później siedzibę diecezji przeniesiono do Sejn, a kościół wigierski stał się parafialnym. Klasztorem administrowała od tej pory uboga parafia.
Najwięcej szkód poczyniły obie wojny. Po pierwszej wojnie rozpoczęto prace rekonstrukcyjne zniszczonego zespołu. Odbudowano kościół, refektarz i jeden erem. Wnętrza kościoła nie zdołano zrekonstruować. Przyszła nowa wojna, a z nią nowe zniszczenia.
Już w pierwszych latach powojennych przystąpiono do odbudowy i stopniowej rekonstrukcji całego zespołu.
Do chwili obecnej odbudowano kościół, eremy, refektarz, domek furtiana, kaplicę kanclerską i wieżę zegarową. Trwają nadal prace nad rekonstrukcją wnętrza świątyni i umocnieniem murów oporowych.