Chęciny. Zamek królewski w Chęcinach.

Najstarszym znanym nam współcześnie dokumentem wzmiankującym osadę Chęciny jest przywilej Bolesława Wstydliwego, wystawiony w 1275 na prośbę podkomorzego sandomierskiego Mikuły, dotyczący zniszczonej i wyludnionej przez najazd tatarski wioski Łagiewniki. W akcie tym nie ma ani słowa o zamku, z czego wniosek, że ten prawdopodobnie jeszcze wtedy nie istniał. Najstarsza zachowana informacja źródłowa, w której wymieniany jest nasz obiekt, pochodzi z przywileju wystawionego przez księcia Władysława Łokietka w roku 1306, zawierającego obietnicę nadania kapitule krakowskiej castrum Chancin wraz z przynależnymi mu wsiami. Na bazie wspomnianych dokumentów można domniemywać, iż budowę warowni rozpoczęto gdzieś na przełomie XIII i XIV wieku, a wśród inicjatorów tego przedsięwzięcia najczęściej wymienia się króla czeskiego Wacława II lub biskupa Krakowa Jana Muskatę. Do końca jednak nie wiadomo, czy spiskujący przeciw polskiemu królowi Muskata kiedykolwiek na zamku urzędował; opinie są w tej kwestii skrajnie rozbieżne. Pewne natomiast jest to, że 7.VI.1307 Władysław Łokietek cofnął nadany rok wcześniej przywilej i odtąd budowla znajdowała się w rękach książęcych (później królewskich), zaś jej pierwszym starostą został Wrocław burgrabius de Thanczin. W następnych wiekach zamek pełnił funkcję ważnego ośrodka administracyjno-militarnego. W latach 1310, 1318, 1331 i 1333 u jego podnóża odbywały się zjazdy rycerstwa małopolskiego i wielkopolskiego. W roku 1331 spod Chęcin wojska polskie wyruszyły pod Płowce, gdzie doszło do nierozstrzygniętej bitwy z Krzyżakami. Wcześniej, bo w roku 1318 biskup Janisław zdeponował tutaj na okres wojny skarby katedry gnieźnieńskiej. Pomysł się sprawdził i odtąd chęcińska warownia pełniła też funkcję królewskiego skarbca.