Ateny - Akropol

Propyleje

W miejsce starych Propylejów w latach 437-432 p.n.e. zbudowano nowe. Projekt powierzono wybitnemu architektowi greckiemu - Mnesiklesowi. Jednak na skutek wojen peloponeskich budynek ten nie został w pełni ukończony. Niewykończone bloki u podstawy Propylejów ukazują moment, w którym budowa została przerwana. Nie zdążono także stworzyć dekoracji rzeźbiarskiej.
Budynek tworzył pełne przepychu wejście, a jednocześnie pełnił funkcje budowli obronnej - stanowił część pierścienia murów wokół Akropolu. Projekt Propylejów stanowił nie lada wyzwanie - budynek zbudowano na progu między wznoszącą się stromo droga, a płaską powierzchnią szczytu wzgórza. Stąd też zachodnia fasada wewnętrzna jest położona niżej niż wschodni fronton wewnętrzny. Gdy przechodzi się przez Propyleje od dołu widać sześciokolumnowy dorycki fronton z dwoma wystającymi po bokach rzędami 3 wysmukłych kolumn (również doryckich). Z powodu drogi procesyjnej szerokość przęsła jest większa w środku niż po bokach. Wewnątrz rampa oskrzydlona została dwoma rzędami 3 wielkich jońskich kolumn. Te niezwykle wysokie podpory wyrównują różnicę poziomów. Na wyższym poziomie stał właściwy budynek bramy z 6-kolumnową fasadą. Rozpościerał się stamtąd widok na Erechtejon (po lewej) i Partenon (po prawej).
Pierwotny plan przewidywał po obu stronach centralnego wejścia dwie majestatyczne sale o rozmiarach 22 x 13 m, w których sufit miały podpierać po 3 środkowe kolumny. Te nie zbudowane nigdy pomieszczenia mieściłyby by Pinakotekę (galerię obrazów) oraz Gliptotekę - dla ufundowanych na Akropolis wotów. Ostatecznie Pinakoteka zajęła salę północno-zachodnią.

Propyleje były wielokrotnie przebudowywane, przez stulecia pełniły też funkcję rezydencji biskupa, pałacu Franków, tureckiej twierdzy i zbrojowni. Część budowli została zniszczona, m.in. w XVIIw. na skutek wybuchu (pod wpływem uderzenia pioruna) zmagazynowanego tam tureckiego prochu. Do dziś widoczne są ślady wybuchu na kolumnach.