(1)
Wawel
Po prawej.Wieża Zegarowa.Dawne nazwy: Salomonowa, Nad Kapitularzem
Wieża Zegarowa Budowę wieży rozpoczęto w drugiej połowie XIV wieku na polecenie króla Kazimierza Wielkiego. Do jej budowy użyto ciosów wapiennych, które ułożono na starym fundamencie z przełomu XI i XII wieku. Budowę jednak przerwano na wysokości 16 metrów, jej dokończenia podjął się 150 lat później kanonik Krakowskiej Kapituły Katedralnej – Jan Salomonowicz. Nadbudowę, do której użyto czerwonej cegły, ukończono ostatecznie w roku 1522.
Wspaniały, zachowany do dzisiaj, pokrywający Wieżę Zegarową barokowy hełm został wykonany w 1715 roku. Umieszczone są w nim dwa dzwony zegarowe (gongi) wybijające godziny i kwadranse.Pierwszy zegar zamontowano na wieży w 1519 roku. W 1899 roku zużyty mechanizm zegara zastąpiono nowym – praskiej firmy L.Hainz, który pracuje do dziś. Jest to właściwie zespół trzech mechanizmów z których jeden jest odpowiedzialny za chód zegara, drugi za wybijanie godzin natomiast trzeci za wybijanie kwadransów. Każdy z tych mechanizmów ma indywidualny napęd obciążnikowy o pojemności około 50 godzin. Obciążniki zawieszone są na linkach biegnących od dołu do szczytu wieży. Obciążniki mechanizmów bicia godzin i kwadransów ważą po 120 kg każdy a obciążnik mechanizmu chodu waży 40kg.Nakręcenie zegara polega na wywindowaniu wszystkich trzech obciążników w górę. Zegar nakręcany jest ręcznie przy pomocy korby, co dwa dni. Wymaga to znacznego wysiłku i trwa około 10 minut. Prędkość ruchu zegara kontroluje wahadło o długości 196 cm, sprzężone z wychwytem kotwicowym.
Tarcze zegara zamontowane są na dwóch ścianach Wieży Zegarowej: zachodniej i północnej. Każda wyposażona jest tylko we wskazówkę godzinową pokazującą czas jedynie w przybliżeniu. Jak przed wiekami dokładne uchwycenie czasu możliwe jest tylko wówczas gdy zegar wybija kwadranse i godziny. Podobnie jak przed wiekami obwieszczają to swym pięknym dźwiękiem te same zabytkowe gongi.
Po lewej. Wieża Zygmuntowska.
Przebudowana z baszty obronnej na dzwonnicę w XV wieku. Początkowo była niższa i mieściła cztery dzwony. Wieżę podwyższono w XVI wieku, gdy wykonywano Wielki Dzwon Zygmunt. Wewnątrz Wieży znajduje się samonośna, nie stykająca się z murami, dębowa konstrukcja wsporcza, na której zamontowane są dzwony. Konstrukcja ta jest arcydziełem sztuki ciesielskiej i zachowała się do dzisiaj w oryginalnym stanie. Wieżę Zygmuntowską wieńczy okazały hełm, którego obecny kształt pochodzi z 1899 roku.
Na wieży Zygmuntowskiej obok Dzwonu Zygmunt zawieszone są cztery największe dzwony Katedry Wawelskiej:
DZWON „WACŁAW” zwany też Głownik, Homicidalis
Ufundowany przez Krakowską Kapitułę Katedralną i jej prałata Jakuba z Sienna w roku 1460. Był dedykowany świętemu Wacławowi, pierwszemu patronowi Katedry Wawelskiej. Od 1462 roku przylgnęła do niego nazwa Głownik, gdyż bił na okoliczność ścinania głów sześciu mieszczanom skazanym za zabójstwo wojewody Andrzeja Tęczyńskiego. To najmniejszy dzwon na wieży. Klosz dzwonu ma średnicę 139 cm, waży około 1800 kg.
DZWON “KARDYNAŁ”
Wykonany w roku 1455 na polecenie Krakowskiej Kapituły Katedralnej. Dedykowany Kardynałowi Zbigniewowi Oleśnickiemu, który, jako młody rycerz był w roku 1410 bohaterem bitwy pod Grunwaldem i ocalił życie królowi. Dzwon doznał widocznego uszkodzenia, gdy w XIX wieku uderzył w niego fragment oderwanego serca Dzwonu Zygmunta. Klosz dzwonu ma średnicę 160 cm, waży około 3000 kg.
DZWON „URBAN” zwany też Konarski, Półzygmuncie
Ufundowany przez Króla Kazimierza Wielkiego około roku 1364 z wdzięczności dla Papieża Urbana V za zgodę na otwarcie Uniwersytetu Krakowskiego. Pierwotnie zawieszony był w kościele w Niepołomicach. Na Wawel sprowadził go Kardynał Oleśnicki około roku 1450.Urban był przez wieki najczęściej używanym dzwonem Katedry Wawelskiej. Trzykrotnie pękał i był przelewany, ostatni raz w roku 1757. W obecnej postaci klosz dzwonu ma średnicę 167,5 cm; waży około 3000 kg.
DZWON “STANISŁAW” zwany też: Tęczyński, Półzygmunt
Ufundowany w roku 1463 przez kasztelana krakowskiego Jana Tęczyńskiego, brata Andrzeja Tęczyńskiego, zabitego przez mieszczan. Dedykowany św. Stanisławowi, Biskupowi i Męczennikowi, patronowi Katedry Wawelskiej. Dzwon ten był fundacją w intencji zbawienia duszy brata oraz złagodzenia konfliktu z Królem Kazimierzem IV Jagiellończykiem. Do jego wykonana użyto materiału ze starszego dzwonu „Nawoja”. Klosz dzwonu ma średnicę 189 cm, waży około 6 000 kg.
A środek? zagadka dla znawców i cierpliwych.
dodane na fotoforum:
