Wilno

Zamek Dolny.

"Zamek Dolny zwany też Pałacem Władców na Zamku Dolnym (lit. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės valdovų rūmai Vilniaus Žemutinėje pilyje, Lietuvos valdovų rūmai) – główny obiekt zespołu zamkowego, siedziba Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie, znajdujący się przy Placu Katedralnym, na wschód od katedry.
Powstał za panowania Aleksandra Jagiellończyka w stylu późnogotyckim u stóp Zamku Górnego. Zygmunt I Stary przebudował zamek w stylu renesansowym. Przy budowie pracowali architekci: Bartolommeo Berrecci, Bernardino Zanobi de Gianotis i Benedykt Sandomierzanin. Za panowania Zygmunta II Augusta dobudowano w 1544 r. skrzydło zwane Pałacem Nowym. Pracami kierował Giovanni Cini przy udziale Giovanniego Mariii Mosca Padovano i Filippo Bartolommeo da Fiesole. Spełniał rolę pałacu wielkoksiążęcego i rezydencji królów Rzeczpospolitej Obojga Narodów, państwa federacyjnego złożonego z Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, istniejącego w latach 1569-1795 na mocy unii lubelskiej. W 1610 r. podczas pobytu Zygmunta III Wazy spłonął, po czym został odnowiony w stylu manierystycznym. W 1624 r. został przebudowany pod kierunkiem Costante Tencalla w stylu wczesnobarokowym.

Zniszczony przez Rosjan w czasie najazdu w latach 1655-1661, nie został odbudowany i popadał w coraz większą ruinę. Po zajęciu Wilna przez Rosję w czasie III rozbioru Polski (1795) jego pozostałości zostały rozebrane przez władze carskie (na polecenie gubernatora Fryzela z 1797 r.) w latach 1799-1803. Materiał rozbiórkowy został wykorzystany do budowy domów. Zachował się jedynie fragment skrzydła wschodniego sprzedany żydowskiemu kupcowi Abrahamowi Schlossbergowi, który przebudował je na dom mieszkalny. Po powstaniu listopadowym budynek przejęły władze carskie, które przekształciły teren w twierdzę.
Zamek w okresie swojej świetności miał kształt nieregularnego pięcioboku z najbardziej reprezentacyjnymi trójkondygnacyjnymi skrzydłami: wschodnim i południowym, przy którym od strony dziedzińca znajdowały się krużganki arkadowe. Cały gmach zwieńczony był renesansową attyką. Po odbudowie, wnętrza skrzydła wschodniego otrzymały wystrój gotycki, skrzydła południowego renesansowy, natomiast skrzydła południowo-zachodniego wczesnobarokowy.
Od 1987 r. na terenie zamku prowadzone były badania archeologiczne. W 2001 roku Sejm litewski podjął decyzję o odbudowie zamku z przeznaczeniem na siedzibę prezydenta i muzea. Prace budowlane rozpoczęto w 2002 r. 17 marca 2004 r. premier Litwy Algirdas Brazauskas i mer Wilna Artūras Zuokas uroczyście wmurowali kamień węgielny. 6 lipca 2009 r. dokonano symbolicznego otwarcia Zamku w ramach obchodów tysiąclecia pierwszej historycznej wzmianki o Litwie. Koszt odbudowy, początkowo szacowany na trochę ponad 100 mln litów, już przekroczył 176 mln[2]. Nadal trwa wykańczanie i urządzanie wnętrz.

Po odbudowie Zamek nosi oficjalną nazwę: Muzeum Narodowe Pałac Wielkich Książąt Litewskich (lit. Nacionalis muziejus Lietuvos Didžiosios Kunigaikštytės valdovų rūmai)"