D W I K O Z Y

Wieś Dwikozy posiadała różne nazwy: De Dwikoz, Decoze lub Dwejkoszy, lub Due Caprae. Nazwa Due Caprae w języku polskim oznacza Dwie Kozy. Taka nazwa pojawia się dopiero w 1827 roku, natomiast ostateczna wersja nazwy gminy — Dwikozy ukształtowana została w 1881 roku.



Pierwsza wzmianka na temat Dwikóz pojawia się w źródłach historycznych w XII wieku. Wówczas to wieś Dwikozy jako tzw. Prebenda Dwikozka (posiadłość duchowna) wraz z wsią Bożydar stanowiły uposażenie jednego z kanoników kapituły kolegiaty sandomierskiej. Znajduje to potwierdzenie w przywileju wydanym w 1276 r. przez polskiego monarchę, księcia krakowskiego i sandomierskiego, Bolesława Wstydliwego, który idąc w ślady swoich poprzedników, udziela posiadłościom kolegiaty sandomierskiej wszystkich swobód i wolności jakie posiadają dobra katedry krakowskiej. Zgodnie z tym przywilejem mieszkańcy wsi Dwikozy, Bożydaru i innych wsi zostali zwolnieni od wykonywania następujących powinności: „przewod” — konieczność dawania przewodnika w czasie przejazdu księcia, „powoz” — dawanie podwód pod dwór książęcy, „stan”, czyli stacja — żywienie dworu książąt przyjeżdżających, „targowe” — opłata od bydła i owiec na stół książęcy, „straż” — dawanie zboża na utrzymanie strażników zamkowych. Przywilej książęcy uwalniał mieszkańców Dwikóz i Bożegodaru od służby wojskowej, od „pogoni”, czyli ścigania nieprzyjaciela, od pilnowania sokołów używanych do polowania, od budowy i naprawy zamków, oraz od opłat dawanych księciu, wojewodom i kasztelanom.



Pierwsza wzmianka historyczna o Dwikozach datuje się za panowania Kazimierza Sprawiedliwego, księcia sandomierskiego w 1167 roku. W tym czasie Dwikozy stanowiły własność kanonika kapituły kolegiaty sandomierskiej. Według Długosza w XV w. Dwikozy należały do fary w Górach Wysokich (kościół parafialny niedaleko Dwikóz), a właścicielem wsi był Mikołaj Dembowiec Kornicz.

Spis z 1827 r. wykazał w Dwikozach 60 domów i 517 mieszkańców [1]. Wg Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego już w latach 80. XIX w. w Dwikozach znajdował się urząd gminy. Wieś miała w tym czasie 77 domów, 548 mieszkańców, 514 mórg ziemi dworskiej i 481 ziemi włościańskiej [1].

dodane na fotoforum:

• Świętokrzyskie
• Dwory