(0)
Zbigniew Puławski
Osobliwości Sandomierza SALVE REGINA
Wzgórza: Salve Regina i Żmigród należą do osobliwości geologicznych starożytnego Sandomierza, miasta o tysiącletniej historii. O górze Salve Regina krążą wśród ludności Sandomierskiej różne opowiadania i legendy, napisał wielce zasłużony dla naszego miasta ks. Józef Rokoszny (1870-1931) w książce pt. "Pamiątki Sandomierza - Ludzie i rzeczy", wydanej w Warszawie w 1913 roku. Autor dodał, że powszechnie nazwę góry łączy się z napadami Tatarów (XIII w.) i okrutnem wymordowaniu Ojców Dominikanów. Przytoczył także wiersz poniższy:
SALVE REGINA
Stary Sandomierz swe liczne pamiątki
Nie tylko w gmachach i kościołach chowa
Są poza miastem przeróżne zakątki
Co o przeszłości mówią wielkie słowa
Są tu wąwozy,wzgórza i doliny
Są pola kośćmi polskiemi usiane
Na których rosną zboża i łubiny
Ręką rolnika dość skrzętnie zasiane
Wśród pól owych stoi samotnica
Góra okragła jak wielka mogiła
A jakaś dziwna wieje zeń tęsknica
Choć jest dla oka powabna i miła
H.Ch.
Nazwa opisywanej góry zapożyczona jest od początku jednej z najstarszych (XI w.) antyfon łacińskich ku czci Matki Boskiej: Salve Regina, Mater misericordiae Vita dulcedo et spes nostra salve... co przekłada się na: Witaj Królowo, Matko Miłosierdzia, Życie słodyczy i nadziejo nasza witaj! Sandomierz i Ziemia Sandomierska kryją liczne zagadki swoich dziejów, odsłaniając swoją przeszłość dzięki badaniom archeologicznym, a także i zwykłym przypadkom. Dr Józef Żurowski (1892-1936), konserwator zabytków przedhistorycznych, pracujący na Uniwersytecie Jagiellońskim, w szkicu pt. "Rzut oka na badania archeologiczne w Sandomierskiem lat ostatnich", zamieszczonym w wydawnictwie jubileuszowym PUR im. Stanisława Konarskiego - Sandomierz 1933, napisał m.in.: W r. 1926 Państwowe Muzeum Archeologiczne rozpoczęło planowe i systematyczne badania w Złotej (koło Sandomierza-pz) przez 20 miesięcy - do roku 1930. Badania w Złotej doprowadziły do niezwykle ciekawych odkryć i znalezisk z okresu 2500-2000 roku pne. - nazwano je "Kulturą Złocką". Warunki, które sprzyjały wówczas osadnictwu na terenie Sandomierszczyzny trwały jeszcze w pierwszych wiekach ne. o czym świadczą znalezione ślady osady w Strochcicach i na polach Krakówki - przedmieścia Sandomierza. Wspaniały grób ciałopalny z I wieku ne. odkrył przypadkowo, w roku 1928, rolnik Tomasz Lipiec pracując na polu Antoniego Steca, które przylegało do kopca Salve Regina. Grób ten zbadał Leon Wilkowski (1874-1948) - kustosz Muzeum Krajoznawczego PTK w Sandomierzu, konsultując się z dr. Żurowskim. Zawartość grobu, m.in.: brązowa popielnica (urna), miecz, dwa ostrza do dzid, ostrogi, ozdoby stroju, naczynia gliniane itd. znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum Okręgowego w Sandomierzu. Leon Wilkoński napisał artykuł pt. "Grób ciałopalny z okresu wczesnorzymskiego z Krakówki pod Sandomierzem", który przedstawił na posiedzeniu Komisji Antropologii i Prehistorii Polskiej Akademii Umiejętności w dniu 16 kwietnia 1931 r. w Krakowie. Praca ta została opublikowana w "Wiadomościach Archeologicznych" Tom XV z 1938 r. Pochodzenie wzgórza Salve Regina, podobnie jak Żmigrodu w Sandomierzu jest ciągle nie wyjaśnioną do końca zagadką! Profesor Andrzej Buko, archeolog z Uniwersytetu Warszawskiego, który przez 17 lat mieszkał w naszym mieście i pracował nad badaniem pradziejów Sandomierza, w wydanej w 1998 r. książce pt. "Początki Sandomierza" napisał: Wzgórze Salve Regina nie zostało co prawda usypane, jak to stwierdzono, w przypadku kopca Krakusa, ma jednak celowo uformowane boki. Wzgórze pełniło funkcję kultową w czasach plemiennych. Jego położenie pomiędzy Sandomierskim a Złockim skupiskiem osadniczym jest charakterystyczne. Lokalna nazwa miejsca, na którym stoi kopiec określana jest jako "Kąty", co zdaniem prof. Jerzego Gąssowskiego (odkrywcy szachów sandomierskich - pz) może mieć związek z pogańską nazwą kultu - "kęciny". Wzgórze-kopiec Salve Regina to nieregularny graniastosłup o średnicy podstawy wynoszącej ok. 40 m i wysokości 11 m, wyraźnie odcinający się od podłoża. Na szczycie Salve Reginy, skąd roztacza się piękny i rozległy widok na dolinę Wisły i okoliczne sady i domy, sto pięćdziesiąt lat temu ustawiono kamienną figurę świadczącą o kulcie maryjnym ówczesnych mieszkańców.
dodane na fotoforum:
