bydgoskie wspomnienia

Spichrze w Bydgoszczy znajdują się w większości na nabrzeżach rzeki Brdy i Młynówki. Kilka z nich zachowało się ponadto w głębi miasta lokacyjnego.
Obecność spichlerzy zbożowych w Bydgoszczy związana jest z istotną rolą miasta w handlu spławnym (wiślanym) z Gdańskiem. Żegluga rzeczna była w staropolskiej Bydgoszczy jedną z najważniejszych dziedzin gospodarki i jedną z przyczyn rozwoju miasta w wiekach XV-XVII. Spław drewna na Brdzie wzmiankowano już w XIV wieku od początku XV wieku istnieją zapisy o spławie zboża z Bydgoszczy do Gdańska, a w wieku XVI miasto należało do największych ośrodków handlu spławnego w Rzeczypospolitej. Ocenia się, że w II połowie XVI wieku, co dziesiąty mieszkaniec miasta był gospodarczo związany ze spławem wiślanym, a bogaci kupcy zbożowi piastowali najważniejsze stanowiska w samorządzie miejskim. Istniały dwa bractwa trudniące się handlem spławnym (bardzo rzadkie w miastach koronnych): szyprów, założone w 1487 r. oraz sterników i pomagrów (1591 r.)
Spichlerze użytkowane na obu nabrzeżach Brdy były własnością mieszczan, ale nie wszystkie, gdyż niektóre z nich należały do szlachty, gdańszczan, czy też biskupstwa gnieźnieńskiego.

Po rozbiorach Polski rola handlowa Bydgoszczy nie zmalała. Co prawda handel wiślany uległ ograniczeniu, ale w zamian powstała nowa droga wodna Wisła-Odra przez Kanał Bydgoski, Noteć i Wartę. W Bydgoszczy powstał Węzeł Wodny, wykorzystywany przez następne 200 lat dla transportu towarowego. W związku z tym w latach 1772-1800 powstało w Bydgoszczy szereg nowych spichlerzy, które w części zachowały się do dzisiaj.

Budynki stojące z reguły na nabrzeżach Brdy oraz na Wyspie Młyńskiej, początkowo służyły do magazynowania produktów spożywczych i rolnych, przeładowywanych ze statków i barek. Po 1851 r. coraz większe znaczenie posiadał transport kolejowy, wobec czego spichrze nad Brdą w większym stopniu wykorzystywano do magazynowania wyrobów kamionkowych, szkła, porcelany, wyrobów bednarskich i spożywczych.

Zmniejszenie liczby budynków magazynowych w Bydgoszczy przyniosły czasy okupacji hitlerowskiej w latach 1939-1945. W 1940 r. rozebrano spichlerz stojący naprzeciw wyspy św. Barbary, zaś w styczniu 1945 r. w wyniku ostrzału spaleniu uległ cały kompleks spichlerzy królewskich w zakolu Brdy. Ocalałe z pożogi wojennej obiekty spełniały rolę gospodarczą do lat 60. XX wieku. W 1960 r. w wyniku pożaru utracono dwa spichlerze w kompleksie nad Brdą, a pozostałe trzy przeznaczono na cele muzealne i administracyjne. W 1975 r. Muzeum Okręgowemu przekazano natomiast dwa obiekty na Wyspie Młyńskiej

Dzisiaj szachulcowe spichlerze stanowią symbol Bydgoszczy nawiązujący do tradycji handlowej miasta, związanej z żeglugą śródlądową.