Wenecja-Bazylika św. Marka

Wenecja, bazylika św. Marka

Venezia, basilica di San Marco

W 828 r. przywieziono do Wenecji doczesne szczątki św. Marka, które dwaj tutejsi kupcy wykradli z muzułmańskiej już wtedy Aleksandrii. Wkrótce Wenecjanie wznieśli dla świętego kościół, który stanął tuż obok Pałacu Dożów. Kościół ten spłonął w czasie pożaru w 976 r. a następnie został odbudowany. Jednak juz w latach 1063-1094 została wzniesiona obecna świątynia wzorowana na kościele Świętych Apostołów w Konstantynopolu. Budowla ta połączyła w sobie cechy architektury bizantyjskiej i stylu romańskiego. Była kilka razy przekształcana i rozbudowywana, m.in. po 1204 r. kiedy nadbudowano wysokie hełmy na kopułach oraz dobudowano narteks. Bazylika św. Marka dopiero w 1807 r. stała się siedzibą biskupa a do tego czasu była kościołem dożów i symbolem potęgi Republiki Weneckiej. Świątynia zbudowana jest na planie krzyża greckiego i nakryta pięcioma kopułami nad ramionami krzyża i częścią centralną. Składa się z prezbiterium zamkniętego półkolistą apsydą, z dwiema kaplicami po bokach również zamkniętymi apsydami. Korpus i transept są trójnawowe. Korpus zamknięty jest od zachodu narteksem, zaś od północy i południa otoczony kaplicami. Imponująca szeroka na 52 metry fasada zachodnia otwiera się na Plac św. Marka pięcioma potężnymi romańskimi portalami, z których największy środkowy wykonany jest z różnobarwnych marmurów a łuki jego archiwolt ozdobione są bogatymi ornamentami figuralnymi. Nad portalami znajdują się mozaiki pochodzące przeważnie z XVII-XIX w., tylko nad północny portalem (Porta di Sant' Alipio) zachowała się oryginalna XIII-wieczna mozaika przedstawiająca scenę sprowadzenia do Wenecji doczesnych szczątków św. Marka. Nad środkową częścią fasady ustawione są cztery rumaki, pozostałość antycznej kwadrygi, sprowadzone do Wenecji po zdobyciu Konstantynopola przez Krzyżowców w 1204 r. Równie bogate są boczne elewacje świątyni. W narożniku od strony Pałacu Dożów znajduje się rzeźba czterech tetrarchów, wykonana z czerwonego porfiru. Ściany i sklepienia wewnątrz kościoła pokryte są wspaniałymi mozaikami, które zaliczane są do najlepszych tego rodzaju dzieł w Europie Zachodniej. Szczególnie cenne są mozaiki w południowej kopule narteksu, gdzie przedstawiono sceny Stworzenia Świata, które rozciągają się dookoła kopuły. Warto też zwrócić uwagę na mozaiki w centralnej kopule z 1. poł. XIII w., przedstawiające Wniebowstąpienie Chrystusa oraz w kopule zachodniej zwanej Zielonoświątkową, gdzie przedstawiono głoszenie Ewangelii przez apostołów, powstały one w 1. poł. XII w. i należą do najwcześniejszych dekoracji w San Marco. Część prezbiterialną kościoła oddziela ażurowy ikonostas z kolumnami dźwigającymi architraw, na którym ustawiony jest krzyż oraz rzeźby Madonny i apostołów, wykonane w latach 1393-95 przez Jacobella i Pietra Paola delle Masegne. Dalej za ikonostasem ustawiony jest baldachim wsparty na czterech kolumnach, ozdobionych reliefami przedstawiającymi sceny z Chrystusem i Marią. Kolumny te są datowane na V/VI w. lub XIII w. Pod baldachimem w ołtarzu głównym znajduje Złota Tablica (Pala d"Oro), złożona z emaliowanych bizantyjskich tabliczek przetykanych drogimi kamieniami, wykonanych od X do XIII w. Tablica podzielona jest na dwie strefy, w górnej części umieszczono wizerunek św. Michała Archanioła otoczony sześcioma scenami z życia Chrystusa. W dolnej części centralne miejsce zajmuje tronujący Chrystus, ponadto przedstawiono postaci proroków, apostołów i aniołów oraz sceny z życia Chrystusa i św. Marka. W pobliżu ołtarza znajdują się drzwi brązowe prowadzące do zakrystii i wykonane przez Jacopo Sansovino w połowie XVI w. W północnym ramieniu transeptu, w barokowym ołtarzu znajduje się ikona Madonny Nicopeia (Matki Boskiej Zwycięskiej), dzieło malarstwa bizantyjskiego z XI w., jest to kopia ikony niesionej podczas bitew przed cesarzem Bizancjum, złupiona w 1204 r. w Konstantynopolu. W pobliżu znajduje się kaplica św. Izydora, pierwszego patrona Wenecji, gdzie zachowały się jego relikwie i sarkofag z leżącą postacią świętego. W 1. połowie XIV w. prawe skrzydło narteksu zostało przekształcone z fundacji doży Andrei Dandolo w baptysterium. Po środku ustawiona jest tam ogromna chrzcielnica, wykonana w 1545 r. przez Jacopo Sansovino. W baptysterium znajduje się też pomnik nagrobny Andrei Dandolo, jednego z najwybitniejszych dożów weneckich.
(Z SIECI)