:))))

- Tunel kolei tarnowsko-leluchowskiej Żegiestów Zdrój

Tunel kolejowy w jest chyba najbardziej znaną, obok Wiktora i Domu Zdrojowego, budowlą w Żegiestowie. Spośród 25 tuneli kolejowych w Polsce, nasz tunel o długości 512 m jest siódmy.
Dojść do niego można ścieżką poniżej sanatorium Wiktor na Łopacie Polskiej. Widać wlot tunelu i przy zachowaniu pewnej ostrożności można zobaczyć jak znikają w nim pociągi.

Budowa w latach 1874-76 kolei żelaznej doliną Popradu stanowiła nie lada przedsięwzięcie. Tory kolejowe biegnące doliną Popradu z natury rzeczy ograniczone były rzeką i okolicznymi górami, które stromo wyrastały po obu jej stronach. Największym problemem stał się przełom Popradu w okolicach Żegiestowa.

Przebicia tunelu podjęła się firma Koller und Gregorsen z Wiednia, która otrzymała koncesję na wykonanie całej linii kolejowej Tarnów-Leluchów-Orlov. Zaplanowano, że tunel pomieści dwa tory.

Plan zakładał przebicie tunelu po linii prostej. W czasie robót, kiedy były już mocno zaawansowane, od tzw. strony krakowskiej zerwał się strop skalny grzebiąc 23 biedki oraz ponad 120 robotników. Cały tydzień trwały próby dotarcia do zasypanych, ale ratownikom udało się wydrążyć w skale tylko niewielką niszę, która zachowała się zresztą do dziś. Gdy wszelkie próby ratownicze okazały się bezowocne, postanowiono pozostawić to miejsce jako zbiorową mogiłę, a tunel poprowadzić łukiem obok. Tak też się stało. Wskutek katastrofy niemożliwe okazało się poprowadzenie dwóch torowisk i zdecydowano się na jeden tor.


Otwarcie tunelu w 1874 roku miało charakter czysto symboliczny. Już następnego dnia go zamknięto i przez następne dwa lata trwały prace wykończeniowe a pierwszy pociąg przejechał tunelem dopiero w 1876 roku. Linia kolejowa ponoć sprawowała się wyśmienicie. W 1912 roku uruchomiono jej odnogę do Krynicy.

Po wybuchu I Wojny Światowej, w 1914 roku władze austryjackie uznały linie kolejową (a tunel żegiestowski w szczególności) za istotny obiekt strategiczny. Do jego strzeżenia przydzielono oddział żołnierzy, którzy oprócz trzymania warty przy wlotach tunelu, osiem razy na dobę patrolowali też jego wnętrze. Oddział zamieszkiwał w barakach ustawionych n Łopacie Polskiej (niektóre źródła wymieniają również obecną Alojzówkę).

A tunelem przejeżdżały tłumy kuracjuszy do Muszyny i intensywnie się wtedy rozwijającej Krynicy. Był też celem pieszych wycieczek gości nie tylko z Żegiestowa. Resztki ścieżek do dzisiaj istnieją w okolicach Wiktora.
W 1939 roku tunel ponownie był kluczowym obiektem. Wycofujące się Wojsko Polskie pod naporem armii niemieckiej wysadziło tunel ale Niemcy dość szybko przywrócili go do użytku. Szły tędy transporty sanitarne na tyły a w drugą stronę zaopatrzenie i wojsko.

19 stycznia 1945 roku tunel został wysadzony po raz drugi, tym razem przez Niemców. Na odbudowę potrzebne były aż trzy lata. Jednak uszkodzenia były znacznie poważniejsze bo naruszona została struktura górotworu. Tunel trzeba było pomniejszyć na szerokość tylko jednego toru. Na skutek osunięcia się dużego bloku skalnego w miejscu zwaliska trzeba było wykonać betonowy pancerz o wielkości na tyle dużej, że niemal ocierały się o niego wagony. Aby uchronić pasażerów przed utratą głowy zainstalowano brzozowe miotełki, które każdego wychylającego się pasażera biły po twarzy.