Kędzierzyn-Koźle

Rejs po kanale Gliwickim i Odrze. Kanał Gliwicki,widok na śluzę Kłodnica. Historia budowy Kanału Gliwickiego

Kanał Gliwicki kopano ręcznie z niewyobrażalnym wysiłkiem. W latach 30. był to cud techniki na skalę europejską, co widać, m.in. po śluzie Kłodnica. Z okazji otwarcia kanału Sławięcice odwiedził sam Rudolf Hess.
Jesienią 1933 roku rozpoczęła się wycinka drzew i oczyszczanie trasy przyszłego szlaku. Podczas plantowania terenu konieczna okazała się likwidacja 60 domostw, których gospodarze zostali przesiedleni w inne miejsca. Ponadto ekipa górników strzałowych z jednej z zabrzańskich kopań wysadziła w powietrze część śluz XVIII-wiecznego Kanału Kłodnickiego, z którym pokrywał się fragment nowo projektowanej drogi wodnej.
14 maja 1934 roku Rudolf Hess wmurował kamień węgielny pod budowę Kanału Gliwickiego, podkreślając swoją obecnością znaczenie tej inwestycji. Było ono ogromne, ze względu na dynamicznie rozwijającą się gospodarkę Niemiec, która pod wpływem potężnych państwowych inwestycji zaczynała łapać wiatr w żagle. III Rzesza potrzebowała coraz więcej węgla i stali ze Śląska, a najlepszym sposobem dostarczania tych surowców w głąb kraju był transport wodny.
Robota przy budowie była piekielnie ciężka, gdyż zamiast koparek i spychaczy stosowano głównie łopaty. Praca szła wolniej, lecz można było dać zajęcie większej liczbie ludzi w ramach robót publicznych, co dla hitlerowców miało znaczenie propagandowe. Poza tym nie wszędzie mógł dotrzeć ówczesny sprzęt budowlany.
Łopatami, kawałek po kawałku robotnicy kopali potężne doły, bądź formowali strome nasypy w zależności od ukształtowania terenu. Niezwykłe są też śluzy Kanału Gliwickiego – sześć potężnych budowli, z których największa znajduje się w okolicach kędzierzyńskiego osiedla Kłodnica. Różnica poziomów wody wynosi tu aż 10,40 metra, a komory zamykane są potężnymi zasuwami. Maszynownia śluzy to żywe muzeum techniki – kable czy łańcuchy muszą ulegać okresowej wymianie, urządzenia są też komputeryzowane, lecz główne elementy, takie jak silniki i zasuwy pracują niezmiennie od 70 lat.
Drugą identyczną, co do zasady działania, jest śluza Dzierżno. Tak jak kłodnicka jest dwukomorowa o komorach bliźniaczych przedzielonych peronem wykonanym jako konstrukcja lita kamienno-żelbetowa.
8 grudnia 1939 roku Rudolf Hess dokonał uroczystego otwarcia Kanału Gliwickiego. Odwiedził wtedy, m.in. książęcą rodzinę Hohenlohe, właścicieli Sławięcic, a główna uroczystość zakończenia budowy 42-kilometrowego szlaku wodnego miała miejsce na śluzie w Dzierżnie.
– O tej śluzie nie bez powodu mówi się, że została zbudowana „na słoninie” – opowiada Janusz Niemczuk, miłośnik kanału i badacz jego przeszłości.
Obiekt w Dierżnie postawiono na płynnych piaskach w miejscu, gdzie każdy wykop był błyskawicznie zalewany wodami gruntowymi. W latach 30. nie znano jeszcze środków chemicznych pozwalających przeciwdziałać temu zjawisku, mimo to inżynierowie poradzili sobie z wszechobecną wodą.
– Po wykonaniu wykopu jak najprędzej okładano go… słoniną, stawiano szalunek i całość zalewano betonem. Wraz ze słoniną, która w niemałych ilościach pozostała na zawsze w konstrukcji śluzy – tłumaczy Janusz Niemczuk, znawca dziejów Kanału Gliwickiego i twórca pełnej ciekawostek strony https://www.kanalgliwicki.net/
Tomasz Gdula,nto
Źródło: Nowa Trybuna Opolska, wydanie z 29 października 2010.

dodane na fotoforum: