Dobrej Nocy życzę ;)

Wspomnienia wrzesień 2023-Ryczów...
Pałac w Ryczowie...

Ryczów to wieś o powierzchni ok. 9,5 km2 położona w środkowo-zachodniej części województwa małopolskiego. Wraz z sołectwami: Bachowice, Lipowa, Miejsce, Półwieś i Spytkowice tworzy gminę Spytkowice. Ryczów położony jest w północnej części powiatu wadowickiego. Nazwa wsi jest bardzo zagadkowa i do dziś trudna do rozszyfrowania. Może pochodzi od znanego w tym okresie w Polsce męskiego imienia Ricz, a więc Ryczów – byłaby to wieś Rycza (Ricza). Lecz przecież wieś od samego początku należała do Cystersów i została przez nich założona. Nie była więc wsią prywatną. Chyba, że zasadźcą z ramienia konwentu był jakiś “Ricz”.

Przez centrum Ryczowa przebiegają dwie główne arterie łączące Kraków i Skawinę z Zatorem i Oświęcimiem: kolejowa i drogowa. Od szosy krakowsko – oświęcimskiej odchodzi lokalna droga do Witanowic i Wadowic. Na skrzyżowaniu wznosi się kościół parafialny pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski, a na wschód od niego dawny dwór – pałacyk, otoczony obszernym parkiem krajobrazowym.

Obecnie właścicielką pałacu i przyległego parku jest pani Zofia Piasecka-Tarabuła, córka generała Zygmunta Piaseckiego.

Park położony jest przy drodze krajowej nr 44 z Gliwic do Krakowa (przez Tychy, Oświęcim, Zator i Skawinę) oraz w pobliżu linii kolejowej pomiędzy węzłami komunikacyjnymi: Skawina i Spytkowice. Chcąc jednak dotrzeć do bramy głównej należy zjechać z drogi krajowej i skręcić w ulicę Sportową lub Szkolną kierując się w stronę Ośrodka Zdrowia.

Murowany pałac z II połowy XIX wieku położony jest na skraju południowej części parku i zwrócony frontem na północny wschód. We wschodniej stronie obecnie znajduje się brama wjazdowa, a przed pałacem mieści się gazon. Układ komunikacyjny parku jest promienisty z wyraźną dominacją dzikich ścieżek. Park jest ogrodzony; brak jest ławek na terenie całego parku.

Historia
Pierwsze wzmianki o Ryczowie pochodzą z 1283 r., kiedy to książę opolski Przemysław, podarował Cystersom las Ryczów za 6 łanów w Spytkowicach. W połowie XIV wieku akcja osadnicza zakonu Cystersów doprowadziła już z pewnością do powstania Ryczowa. Cystersi, podejmując na tych terenach działalność kolonizacyjną, sprowadzili osadników prawdopodobnie z okolicy Mogiły. Wówczas w pobliżu dzisiejszego pałacu rozciągał się plac ze stawami, a nieopodal stały budynki folwarczne. W tym rejonie zbudowano z czasem kościół i tutaj też zapewne koncentrowała się pierwotna zabudowa wiejska. Do XVI w. Ryczów pozostawał w dobrach klasztoru mogilskiego. W 1790 roku klucz ryczowski uzyskała rodzina Dzieduszyckich w zamian za odebrane przez władze austriackie dobra Kossów. W 1855 r. Paulina Dzieduszycka sprzedała dobra ryczowskie Tytusowi i Sewerynie Drohojowskim. 15 maja 1862 r. dziedzic z Ryczowa założył fundamenty pod pałac w ogrodzie za wsią, od strony Spytkowic. Wymurował go i wykończył w ciągu 1864 r. Wkrótce Tytus Drohojowski wymurował niedaleko pałacu stajnie na konie. Przy nowym pałacu założono również park. Niedługo po wybudowaniu nowego pałacu, 1 listopada 1865 roku, spłonął doszczętnie stary dwór budowany z drewna. Znajdował się on nad stawem i był jeszcze stawiany przez Cystersów z Mogiły. Tymczasem majątek ziemski w Ryczowie znalazł się niespodziewanie w opłakanym stanie. Dziedzic dóbr Ryczowa, Tytus Drohojowski zmarł 8 kwietnia 1882 r. Jego majątek odziedziczyła córka Józefa, która wyszła za barona Mieczysława Błażowskiego. Wkrótce baron popadł w długi, co stało się przyczyną jego samobójczej śmierci.

Wśród mieszkańców Ryczowa krążyły później o baronie rozmaite opowieści. Mówiono, że kilku gospodarzy widziało zjawę jeźdźca ubranego w ciemny surdut nieopodal dworskiego parku. Może to baron Błażowski po śmierci objeżdżał swe dawne włości?

Okres międzywojenny nie przyniósł większych zmian w Ryczowie. Dwór coraz bardziej chylił się ku upadkowi. Już wcześniej pani Józefa Błażowska oddała rządy synowi Mieczysławowi, chorowitemu i potrzebującemu opieki. Ten zaś zlecił kierowanie majątkiem rządcy i służbie. Wkrótce baron zmarł w dość młodym wieku. Pałac w Ryczowie wraz z majątkiem został zakupiony w 1936 r. przez Zygmunta Piaseckiego. Sprzedając dwór, Józefa Błażowska miała wydzielone w nim pomieszczenia, w których mogła zamieszkiwać. Po 3 latach od zakupu wybuchła wojna, nie było więc czasu aby pałac urządzić, zaadaptować. Otoczenie pałacu wyglądało wtedy nieco inaczej niż obecnie. W pobliżu znajdował się drewniany dom z gankiem, zwany “rządcówką”, stanowiący mieszkanie rządcy majątku oraz niezbędne zabudowania gospodarskie. Po wybuchu drugiej wojny światowej, 5 września 1939 r. Ryczów zajęły wojska niemieckie. 26 października 1936 r. między Ryczowem a Spytkowicami przebiegała granica Generalnej Guberni. Prześladowania okupantów nie ominęły również mieszkańców Ryczowa. Wielu z nich zginęło z rąk hitlerowców, a niektórych wywieziono do obozów. Ludzi, którzy zginęli z rąk okupantów upamiętnia tablica umieszczona na kaplicy cmentarnej. Dla uczczenia pamięci ludzi, którzy stracili życie, chcąc ratować innych, obok stacji kolejowej w Ryczowie został umieszczony skromny obelisk. Wieźli oni lekarstwa dla więźniów obozu w Oświęcimiu, za co zostali rozstrzelani.

Przed wojną Zygmunt Piasecki był dowódcą Krakowskiej Brygady Kawalerii w stopniu generała. Całą wojnę był jeńcem wojennym, m.in. w Murnau. Gdy Murnau odbiły wojska alianckie, pozostał na zachodzie. Nie mógł wrócić, był bowiem w czasie I wojny światowej mocno zaangażowany w wojnę polsko – bolszewicką. Długi czas mieszkał w Paryżu, w Nicei, gdzie w 1954 r. zmarł. Jest pochowany w kwaterze generałów w Nicei.

Po przejściu frontu w 1945 roku w pałacu w Ryczowie stacjonował radziecki szpital przyfrontowy. Po wyniesieniu się szpitala administrator władzy ludowej nakazał pani Piaseckiej wynieść się z dziećmi z pałacu, podkreślając, że od tej chwili nic tutaj nie należy do nich. W 1946 r. majątek pana generała Piaseckiego został rozparcelowany na podstawie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 1944 r., a po wypędzeniu pani Piaseckiej pałac stał się łupem oswobodzicieli.

W latach siedemdziesiątych w dworze znajdowały się sklepy.

Po śmierci pani Piaseckiej spadkobierczynią pałacu w Ryczowie została córka generała Zofia Piasecka- Tarabuła, która w 1990 roku zaczęła odczuwać, że ten dom na nią czeka. Pałac był zrujnowany. Nic nie było takie jak kiedyś. Zmienił się dom, zmieniło się otoczenie. W roku 1991 pałac z parkiem zwrócono córce Zygmunta Piaseckiego. Od tego czasu pani Zofia Piasecka-Tarabuła wraz z mężem remontują pałac, na ile pozwalają im finanse. Został przebudowany parter i piętro, zlikwidowano podjazd.

26 maja 2002 roku w pałacu odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej generałowi Zygmuntowi Piaseckiemu, dowódcy Krakowskiej Brygady Kawalerii w Kampanii Wrześniowej 1939 roku. W tym samym dniu w pałacu została otwarta wystawa okolicznościowa, na którą złożyły się pamiątki dotyczące służby wojskowej Generała, portrety dowódców kawalerii, dokumentacja fotograficzna 8 Pułku Ułanów.
Przez kilka lat w parku przy pałacu znajdował się ołtarz polowy, przygotowany z okazji Bożego Ciała.
Park nie jest ogólnie dostępny, choć pani Piasecka zawsze zezwala obejrzeć park oraz pałac uczniom i nauczycielom z sąsiadującej szkoły.