JODŁA (to zielone...;))

„Szumią jodły na gór szczycie,
szumią sobie w dal…
ale tylko w arii Jontka z Moniuszkowskiej „Halki”. W rzeczywistości nie sięgają aż tak wysoko. Rosną w dolnym reglu lasów tatrzańskich, najwyżej do wysokości 1250 metrów nad poziomem morza. Gdzież im do gór szczytu, takiego jak Rysy w polskich Tatrach (2499 metrów nad poziomem morza) czy Garłucha (2655 metrów) po czechosłowackiej stronie! I nie pną się wzwyż. Przeciwnie – zbiegają zboczami coraz niżej…
… Piękne, wyniosłe drzewo, sięgające nieba regularną koroną, mało podatne na kołysanie wiatru, a więc majestatyczne, musiało budzić respekt ludzi tworzących pierwsze wierzenia religijne i stać się dla nich przedmiotem kultu. Nasz biedny protoplasta przymilał się więc świętej jodle paląc dla niej ogniska, przez które skakał sam i przepędzał owce, składał jej obiaty ze zwierząt i owoców, opasywał jej pień białą wełną młodziutkich baranków, uwielbiał ją, jak potrafił, w granicach swego mózgu i bojaźliwego serca. W starożytnej Grecji jodła poświęcona była Artemidzie, dziewiczej bogini lasów i opiekunce dzikich zwierząt, bóstwu światła księżycowego i nagłej śmierci. Ale nie tylko jej, ale i rozpustnemu Dionizosowi, bogu ekstazy, wina i odradzającego się życia. Gałęzie jodły splecione z bluszczem i pędami winorośli stroiły rydwan Dionizosa, gdy ten wesoły bóg w towarzystwie sprośnych satyrów i lubieżnic objeżdżał grody jońskie, celebrując uroczyście święto wiosny….
…U starożytnych Żydów była jodła również drzewem boskim. Budowano z niej przybytki sakralne. Nawet w sławnej świątyni izraelskiego króla Salomona, żyjącego w X wieku przed nasza erą, świątyni zbudowanej przez tego władcę w Jerozolimie, użyto na stropy drzew jodłowych, jako szczególnie świętych i godnych tego zaszczytu.
Wszędzie tam, gdzie występowała jodła, znajdujemy wiarę w jej świętość, ale w wierzeniach Rumunów jest ona niewątpliwie drzewem najświętszym. Od samego początku życia po grób człowiek związany był z jodłą wieloma obrzędami magicznymi. Już do pierwszej kąpieli niemowlęcia dolewano wywaru z gałązek jodłowych, co miało odpędzić złe duchy i wzmocnić noworodka. Następnie, wierząc, że przeznaczenie człowieka zapisane jest na wierzchołku jodły (a także jabłoni, buka, rzadziej innych drzew), dokonywano w dawnej Rumunii symbolicznego spokrewnienia, zbratania noworodka z tym drzewem. Rodzice kładli niemowlę pod jodłą, klęcząc odmawiali sposobne modlitwy, a w końcu wycinali na korze drzewa znak noworodka i złożywszy ofiarę wracali do domu w przekonaniu, że:
Jako rośnie drzewo,
Tak i dziecka żywot.
Jako rośnie jodła zdrowa,
Tak i dziecko się uchowa,
A jak dziecko marnieje,
Tak i z dzieckiem się dzieje.
(Ludowa piosenka rumuńska, przełożona na język polski przez Zbigniewa Stolarka)…
… U nas jodła nie doznawała tak wielkiego kultu, jak w Rumunii, ale tez uchodziła za drzewo o mocy nadprzyrodzonej, magicznej…
…Trochę igieł jodłowych rozsypanych przed wejściem do szałasu sprawiało, że złe duchy nie miały tu dostępu. A już jodłowa miotełka, zrobiona z gałązek, ułamanych przez bacę „z rania przed pirsem ptoskiem we wilie świętego Jana”, miała moc prawdziwego kropidła: chrzciła mleko, żeby zdrowe było, i przeganiała sprośne sny, gdyby te chciały nękać juhasów…
…Jodła jest życzliwa nie tylko dla żywych, ale i dla zmarłych. Nawet dla samobójców. Podobno wieszający się na jodle ludzie nie wywołują trzydniowych wiatrów i nie trzeba ich uderzać trzykrotnie powrozem po głowie, żeby nie straszyli. Wiedział o tym na pewno zbójnik, anonimowy autor piosenki:
A kie mnie już złapią,
To jo będę wisioł,
na wirsku jedlicki
będę się kołysał, hej…”

„Gawędy o drzewach” – Maria Ziółkowska

https://www.youtube.com/watch?v=JhJp2AxR6Z8

dodane na fotoforum:

• drzewa
• Tatry