Katedra w promieniach zachodzącego słońca.Dobranoc

Katedra Gnieźnieńska

Przypuszcza się, że pierwsza świątynia na Wzgórzu Lecha powstała blisko 100 lat przed oficjalnym wprowadzeniem chrześcijaństwa w Polsce. W podziemiach obecnej Katedry zachowały się relikty świątyń powstałych w X i XI w. W II poł. XIV w. arcybiskup Skotnicki zaczął wznosić na miejscu romańskiej nową katedrę gotycką, która nękana przez pożary, była kilkakrotnie odbudowywana: w XVII w. w stylu barokowym, a w XVIII w. - klasycystycznym. W okresie okupacji niemieckiej Katedrę zamieniono na salę koncertową. Po częściowym zniszczeniu w 1945 r. przez wojska radzieckie Katedrę odbudowano w stylu gotyckim. W Katedrze koronowano pięciu pierwszych królów Polski, a do 1992 r. arcybiskupom gnieźnieńskim przysługiwał tytuł prymasa Polski.

Najstarszą częścią świątyni jest prezbiterium, w którym stoi złocona konfesja z relikwiami św. Wojciecha. W 1986 r. relikwiarz został zbezczeszczony przez złodziei; po roku, zrekonstruowany, powrócił do Katedry. W tylnej części prezbiterium stoi odtworzona w 1997 r. gotycka tumba - dawny grobowiec św. Wojciecha - z płytą z czerwonego marmuru z postacią zmarłego w stroju biskupim. Warto zwrócić uwagę na dwie cenne gotyckie płyty nagrobne z końca XV w. na tylnej ścianie nawy głównej. Wykonana z czerwonego marmuru płyta prymasa Zbigniewa Oleśnickiego jest dziełem Wita Stwosza, a płyta z brązu wykonana została przez nieznanego flandryjskiego artystę.

Płyty flankują wejście do starego kapitularza, gdzie mieści się obecnie wystawa zabytków ze skarbca katedralnego. Obok jasnogórskiego i krakowskiego, skarbiec ten zaliczany jest do najbogatszych skarbców kościelnych w Polsce.

Słynne spiżowe Drzwi Gnieźnieńskie (ok. 1175 r.) znajdują się w pięknym gotyckim portalu ze sceną Sądu Ostatecznego. Składają się one z dwóch skrzydeł odlanych z brązu, które różnią się nieco wielkością, z dwiema kołatkam w kształcie lwich głów. Na drzwiach - w 18 kwaterach - przedstawiono sceny z życia św. Wojciecha (należy napierw oglądaćod dołu ku górze skrzydło lewe, potem - od góry do dołu- skrzydło prawe). Nawę główną i prezbiterium otacza czternaście kaplic kryjących nagrobki arcybiskupów gnieźnieńskich.

Pod wieżą północną znajduje się wejście do podziemi Katedry z fragmentami świątyń przedromańskich i romańskich oraz kamienne grobowce. Obok północnej kruchty znajduje się wejście do Archiwum Archidiecezjalnego z biblioteką katedralną, słynącą z cennych zbiorów starodruków i rękopisów